Қызылжар Петропавл

Петропавл (орыс. Петропавловск, қазақша кеңінен қолданылып жүрген атауы «Қызылжар») — Солтүстік Қазақстан облысындағы қала, облыс орталығы (1936 жылдан бері). Қаланың негізі Есіл өзенінің оң жағалауында 1752 жылы қаланған.

Ал, осы жерде мекен еткен қазақтар бұл қаланы әуелден Қызылжар деп атайды. Себебi, қала Есiл өзенiнiң биiк жар қабағына орналасқан. Ол жар қабақтың топырағы қызыл болатын. Көктем сайын Есiлдiң суы тасығанда, лайланып, қызыл-қоңыр түске боялады.

Халқымыз ешқашан қала аты мен елдi мекендердi адам есiмiмен атамаған. Мұнда олар көбiне көп сол жердiң өзiндiк ерекшелiгiн ескере отырып, есiм берген. Мысалы: Ақмола, Ақтөбе, Көкшетау, Ақтау, Атырау, т.б. Ал, Қызылжар қаласының орны — ежелден арғын iшiндегi Атығай руының алтын бесiгi.

Есiлдiң терiстiк жақ бетiне керей руы иелiк еткен. Қаланың қазiргi атауы туралы қазақтар арасындағы аңыз төмендегiдей. Ол заманда орыстар қазақ даласына баса-көктеп кiрiп, ойына келгенiн iстеп, қоныстана бастаған кезi болса керек.

Орта жүз сұлтаны, Атығай-Қарауылдың ханы Абылай орыстарға соғыс ашарын да, ашпасын да бiлмей дал болып жүрген тұсы. Орыс әскерi, батыстан бекiнiс орнатып, күн санап iшкерiге қарай сұғына енiп келе жатты.
Жаздың жайма шуақ күндерiнiң бiрiнде қазақ жанынан жер сұрап ағайынды екi орыс балықшы келедi. Бiрi — Петр, екiншiсi — Павл. Олар ханнан Есiл өзенiнiң ой жақ бетiне қос өгiздiң терiсiндей аумақтағы жер бөлiп беруiн өтiнедi.

Хан келiсiмiн бередi де, өтiнiш иелерiн малы да, жерi де көп Атығайдың атақты байы Дәулеткелдiге жiбередi.

Жер таңдағаннан кейiн ағайындылар екi өгiздiң терiсiн жiңiшке таспа қылып тiледi. Жiңiшке ұзын қылдай жiптердi бiр бiрiне жалғастырып байлайды. Сөйтiп ұзыннан ұзақ бау жасап, алған жерлерiне белгi қояды.
Сөйтiп, ой қалада орналасқан қоршауға ағайынды орыстар алдымен әскер әкелiп бекiнiс, кейiн сол алаңға шiркеу салған деседi.

Қала ағайынды орыстардың атымен Петропавл қаласы атанған екен. Аңыз осылай дейдi. Мiне, шiркеу ойда, ал қала дөңес жерде орналасқан.

Бiр қызығы осы шiркеудiң қалаға қатысы шамалы.
Себебi, ХIХ ғасырдағы қалада 6 мешiт, 5 шiркеу болған.

Бүгiнгi таңда 3 мешiт, 2 шiркеу бар. Қызылжар қаласы талай тарихты басынан кешiрдi. Шағын қала үлкен облыс орталығына айналды. Кезiнде патша үкiметi, кеңес үкiметi де қалаға қазақты қоныстандырмаудың неше түрлi амалын жасап бақты.

Петропавлда 3 театр, филармония, 3 мұражай, 3 кинотеатр, 4 мемлекеттік кітапхана, 5 мәдениет сарайы, т.б. жұмыс істейді. Қалада 4 стадион, 34 әр түрлі спорт ғимараттары бар. Облыстық және қалалық газеттер, жарнамалық басылымдар шығып тұрады. Сонымен бірге 3 телерадиокомпания жұмыс істейді.

Скачать видео